Deze situaties worden gemeld via het Adviespunt Zorgbelang. Het gaat vaak om alleenstaande ouderen die afhankelijk worden van anderen en daardoor kwetsbaar zijn. Wat op dit moment het meeste opvalt, zijn de meldingen over financieel misbruik. Wij denken dat meer ouderen hiermee te maken hebben.

Ouderenmishandeling is een verborgen en onderschat probleem.

Verborgen probleem

Het is een verborgen probleem. En als je het overkomt heb je vaak het gevoel dat je geen kant meer op kunt. Om dit te illustreren een voorbeeld uit de praktijk. Stel je wilt graag geld halen of overmaken, maar je kunt het niet. Omdat je moeilijk loopt, geen auto meer kunt rijden en/of niet weet hoe je met een computer om moet gaan. En dan komt er ineens een ‘goede’ vriend of een familielid, die je wel kan helpen. In het begin is deze persoon zeer aardig en helpt je goed, maar als je ontdekt dat hij misbruik maakt van de situatie verandert de toon. En je wordt bang.

Dora’s verhaal

Zo ook het verhaal van Dora van 84 jaar. Dora is een slimme vrouw, maar het lopen werd wat minder. Auto rijden deed ze alleen nog in haar dorp. Ze had geen computer. Ze was nooit getrouwd geweest en haar enige nog levende zus woonde ver weg. Precies in de week dat deze zus overleed stond er ineens een echtpaar voor de deur. De man van het echtpaar vertelde dat zijn vader de boekhouder was geweest van Dora’s ouders. Die hadden vroeger een winkel. Het echtpaar vond het verschrikkelijk dat Dora’s zus was overleden. Ze boden gelijk aan om met haar naar de begrafenis te rijden. Dora durfde het niet te weigeren, want dan had ze tenminste vervoer.

Hulp vanuit Wmo weggestuurd

Vanaf dat moment kwam het echtpaar regelmatig bij Dora op bezoek. Ze hadden steeds leuke cadeaus bij zich. En namen haar mee uit. Zodra er andere mensen bij Dora op visite kwamen, ging het echtpaar gelijk weg. Dora was heel netjes en vond het fijn als de huishoudelijke hulp kwam. Totdat de vrouw van het echtpaar vond dat zij het huis wel kon poetsen. En de hulp die Dora kreeg via de Wmo werd weggestuurd. Na twee keer poetsen liet de vrouw Dora in de steek en moest ze zelf haar huis schoonmaken. De laatste tijd viel het de buren op dat het echtpaar minder kwam.

Steeds minder inzicht in financiële situatie

Een hulpverleenster die bij Dora thuis kwam ontdekte dat de man van het echtpaar haar volledige geld beheerde. Dora moest hem bellen om te vragen of ze een nieuwe huishoudelijke hulp via de Wmo kon betalen. Dora durfde er bijna niet over te praten, ze schaamde zich heel erg.

Ze had met de man afgesproken dat hij wel geld voor haar kon pinnen, als ze dat nodig had. Eén telefoontje naar hem was voldoende. Hij zorgde er echter voor dat Dora steeds minder zicht kreeg op haar financiële situatie. Hij ‘regelde’ alles voor haar. Tot het testament aan toe. En als ‘goede bekende’ gaf hij aan de huisarts door dat Dora toch wel vergeetachtig werd.

Volledige erfenis weg

Dora vertelde de hulpverleenster dat het echtpaar heel opdringerig was geweest. Ze maakten haar steeds banger. Ze durfde niemand iets te vertellen. Dora wilde graag dat alles wat de man had geregeld ongedaan werd gemaakt. En dat was ook mogelijk! Maar voordat dat kon overleed Dora, nadat ze jarenlang stress had gehad van deze situatie. Het bleek dat het echtpaar de volledige erfenis kreeg. Haar neven deden aangifte toen ze hoorden wat er was gebeurd. Dora bleek niet de enige vrouw die was bedrogen. Het echtpaar had ook de erfenis van een andere vrouw ontvangen. Volgens justitie was deze vrouw dement en kwetsbaar. Maar hoe kwetsbaar was Dora …?

Goede voorlichting aan ouderen is erg belangrijk. We moeten hier met z’n allen over durven praten.

Onderschat probleem

Financiële uitbuiting is een ernstig probleem met grote gevolgen. Veel ouderen durven niet aan te geven dat er iets mis is. Ze vinden het moeilijk om uit de ontstane situatie te komen. Soms is het hun eigen zoon of dochter die dit doet. Scholing en training van personeel van (zorg)organisaties helpt. Dit is zeer zeker belangrijk voor mensen die bij ouderen in huis komen. Goede voorlichting aan ouderen is erg belangrijk. We moeten hier met z’n allen over durven praten.

Anita van Leeuwen
Projectleider Zorgbelang Brabant|Zeeland