Het is lastig om autisme concreet te maken, want wat zegt nou de algemene beschrijving? Het verschilt immers van persoon tot persoon qua uitingsvormen en gezien ervaren last. Wat betekent dit in de praktijk voor mijzelf? Hoe uit het zich bij mij? 

Autismekenmerken

In haar blog ‘Mijn autismekenmerken’ geeft Mandy Verleijsdonk een verhelderend beeld van haar autismekenmerken. Prachtig verwoord en met voor mij veel herkenning in een aantal beschrijvingen. Haar blog en afsluitende vraag: ‘Wat zeg jij als iemand vraagt naar jouw autismekenmerken?’ inspireerde mij om dit voor mezelf te verwoorden en helder op een rij te zetten. Een ding is duidelijk: het heeft veel impact op mijn leven en in mijn omgang met anderen. 

Informatie verwerken

Als ik met iemand in gesprek ben of bijvoorbeeld op m’n werk deelneem aan een overleg, is de manier waarop ik informatie verwerk anders dan bij de meeste mensen. Ik vind het soms lastig om overzicht te houden omdat ik veel details waarneem. Net als Mandy moet ik dan af en toe heel bewust uitzoomen en me afvragen wat de kern is. Daarbij gaan mijn gedachten voortdurend alle kanten op: ik denk veel en maak snel associaties. 

Het kost me moeite om alle informatie goed te verwerken en direct een plek te geven. Vooral het kunnen filteren van informatie (prikkels) is lastig. Soms kan het echt chaos zijn in mijn hoofd. Gelukkig niet voortdurend, maar vooral als er veel van mij gevraagd wordt. Mijn manier van informatie verwerken en bewustwording is gewoon iets minder snel. Ik heb er langer de tijd voor nodig. Kortom: het werkt bij mij anders.

‘Puzzelen in mijn hoofd’

Bij iemand zonder autisme is het plaatje meestal compleet wanneer zij informatie verwerken, maar voor mij is het soms net een puzzel die ik in mijn hoofd moet zien te ordenen. Door mijn fragmentarische waarneming blijven de dingen vaak losse puzzelstukken waarin ik zelf de samenhang moet aanbrengen. Dat kost mij extra tijd. Ik vind het daarom af en toe lastig een gesprek op gang te houden. Zeker in groepen ben ik wat stiller. Als er te veel verschillende informatie op me af komt vind ik het lastig om mijn eigen boodschap goed (en snel) te verwoorden. Soms neem ik dingen letterlijk of mis ik een bepaalde boodschap. 

Structuur

Structuur en duidelijkheid zijn enorm belangrijk voor mij. Vaste gewoontes geven mij rust, maar ik kan er redelijk gemakkelijk van afwijken. Zolang ik het tenminste zelf bepaal. Als iemand anders mijn routines verstoord, vind ik dat wel lastig. Een to-do-lijst om de dag te beginnen of voor te bereiden is een handig hulpmiddel, zeker op mijn werk. Dat geeft overzicht en houvast. 

Ik heb voldoende tijd nodig om te kunnen schakelen tussen verschillende bezigheden. Meer structuur aanbrengen in mijn bezigheden helpt mij. Zoals tijd afbakenen voor het uitvoeren van mijn taken en een goede (en haalbare) planning hiervoor maken. Regelmatig een bewuste pauze in lassen, is dan fijn. En vooral: mijn grenzen aangeven en bewaken.

Tegenwicht

Autisme maakt voor een groot deel wie ik ben, wat ik kan en wat mijn kwaliteiten zijn. Waar het uiteindelijk om gaat is of ik voldoende kan compenseren en goed weet om te gaan met de beperkingen die ik door het autisme ervaar. Veel van wat ik hier beschrijf is niet zichtbaar aan de buitenkant, en speelt zich vooral in mij/in mijn hoofd af. Precies zoals Mandy treffend zegt: “Ik kan vertellen of schrijven over autisme, maar het laten zien is lastig.” Ook mijn achtergrond en persoonlijkheid hebben hierop invloed. Het loopt dus door elkaar en in elkaar over. Dat maakt het lastig om autisme goed uit te leggen aan anderen.

Begrip en inlevingsvermogen

Mijn blog maakt hopelijk zichtbaar welk deel van mij autisme is en dat het een grote invloed heeft op mijn leven. Het is iets waar ik altijd rekening mee moet houden. De hele dag door; mijn hele leven lang. Dat valt niet altijd mee, maar ik kan het gelukkig steeds beter accepteren. Mijn beperkingen voor anderen inzichtelijk maken én aan kunnen geven wat ik nodig heb, is essentieel. Zodat er meer rekening mee gehouden kan worden. En misschien draagt het uiteindelijk ook bij aan meer begrip en (hopelijk) beter inlevingsvermogen.

Vind jij het lastig om aan je omgeving uit te leggen wat autisme voor impact heeft op jouw leven? Waar loop je tegenaan? Wat gebeurt er in jouw hoofd? Is er begrip in je omgeving? Of ervaar je juist veel onbegrip van anderen?

Of als je zelf geen autisme hebt: ga jij het gesprek aan met iemand die autistisch is over zijn/haar autismekenmerken en hoe dit er in de praktijk uitziet?