Een bredere kijk op gezondheid die meer oplevert
Mensen zijn niet hun aandoening. Toch wordt nog steeds vaak vanuit deze optiek gedacht. Maar, gezondheid is meer dan niet-ziek zijn.
Positieve Gezondheid is een manier om breder naar gezondheid te kijken. Als je bijvoorbeeld naar een arts of dokter gaat wordt er automatisch gevraagd: Hoe gaat het met je? Zo'n gesprek gaat dan vaak over hoe het gaat met de ziekte of de klacht. Logisch, want met die vraag kwam je in eerste instantie ook bij de arts. Maar dat vertelt nog niet alles over je gezondheid en je welbevinden. En ook wordt in zo'n gesprek niet altijd gesproken over wat jij nodig hebt om je beter te gaan voelen. Daarom is het belangrijk dat jij zelf goed weet wat voor jou belangrijk is en hoe je daarover met je arts in gesprek kunt. Positieve Gezondheid helpt daarbij.
Wat is Positieve Gezondheid?
Het IPH (Institute for Positive Health) legt positieve gezondheid uit als een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere beandering kun je leren om met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Het gaat om zoveel mogelijk eigen regie voeren. Eigen regie gaat om het zelf kunnen beslissen over je leven, en de zorg of ondersteuning die daarbij hoort. We noemen dit ook wel; zelfmanagement.
Eigen regie gaat verder dan alleen de zorg, het gaat erom dat jij je leven kunt leiden zoals jij dat wil en dat de zorg daar op aan sluit. Eigenaarschap staat hier voorop. Jij bent degene die achter het stuur zit en de route bepaald. Ook al kan je niet alles zelf doen, je hebt een bepalende stem in de richting die je op wil gaan. Je kunt eigen regie ervaren als je de inrichtin van je leven kunt baseren op jouw eigen waarden en drijveren. Als je zeggenschap kunt hebben over wat je doet en wat er met jou gebeurt, als je optimaal gebruik kunt maken van je eigen kracht en dat je hierin erkenning en steun ondervind van jouw eigen netwerk.
Positieve Gezondheid is een gezondheidsvisie en een methode die helpt bij het in kaart brengen van eigen regie.
- Een gezondheidsvisie: Het denken over gezondheid en ziekte is de laatste jaren sterk aan het veranderen. Lange tijd zagen we gezondheid vooral als de afwezigheid van ziekte. Positieve Gezondheid kijkt juist breder dan dat. Het gaat hierbij niet om gezondheid als statisch gegeven of om een te bereiken doel. Het gaat om de veerkracht van mensen om zich te kunnen aanpassen aan wat er zich in het leven voordoet. Deze meer dynamische benadering doet meer recht aan mensen en wat voor hen betekenisvol is.
- Een methode: Die brede benadering van gezondheid, is uitwerkt in zes dimensies. Deze zijn voortgekomen uit onderzoek naar wat mensen zelf verstaan onder gezondheid. Uit dit onderzoek bleek dat niet alleen lichamelijke gezondheid belangrijk is, maar ook onderwerpen als meedoen, kwaliteit van leven en zingeving. Bij de methode is een spinnenwebdiagram ontwikkeld. Dit spinnenweb beschrijft de zes dimensies en de bijbehorende aspecten. Met het spinnenweb kunnen mensen (met hulp) hun eigen gezondheid in kaart brengen. Het kan ook worden ingezet als onderligger voor een gesprek over gezondheid of welzijn.
Hoe is Positieve Gezondheid ontstaan?
Machteld Huber is de grondlegger van Positieve Gezondheid. Zij introduceerde het concept in Nederland in 2012. Zij is van oorsprong huisarts. In het begin van haar loopbaan ontdekte ze, tijdens haar eigen ervaring met ziekte, dat haar ervaring als patiënt veel verder ging dan wat ze ooit als arts had geleerd. Ze leerde dat als zij haar eigen herstel positief en actief kon beinvloeden. Om haar vermoedens te toetsen ging ze met ernstig beschadigde mensen werken. Daarnaast besloot ze aan de slag te gaan als onderzoeker, met als doel "gezondheidsbevordering" meer op de kaart te zetten.
In de visie van Machteld Huber is gezondheid niet meer alleen het domein van artsen en andere zorgprofessionals, maar van ons allemaal. Het gaat immers om het vermogen om met veranderende omstandigheden om te geaan. Daarmee biedt dit nieuwe gezondheidsconcept een alternatief voor de definitie van de World Health Organisation. Deze definitie stamt uit 1948 en luidt als volgt:
Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet van louter het ontbreken van ziekte.
Hoe realistisch is deze definitie nog, want wie bevind zich ooit in zo'n toestand? Internationaal is op verschillende momenten discussie gestart over deze gezondheidsdefinitie of een andere omschrijving van gezondheid. Positieve Gezondheid zou in deze tijdsgeest beter kunnen passen.
Hoe pas je Positieve Gezondheid toe?
Met Positieve Gezondheid voer je gesprekken die tot verassende uitkomsten kunnen leiden. Zo kan blijken dat achter een gezondheidsklacht een heel ander probleem schuil gaat. Bijzonder is dat men zelf vaak heel goed weet wat er nodig is om zijn of haar eigen gezondheidssituatie te verbeteren. De beste raadgever? Dat ben je zelf!
Om Positieve Gezondheid toe te passen is het belangrijk om zelf eerst te ervaren wat het verschil maakt. Dit kun je doen door het spinnenweb in te vullen. Hierdoor kun je erachterkomen wat de kern is van het gedachtegoed. Als je het zelf nooit hebt ingevuld, dan mis je de essentie van het gedachtengoed. Je kunt het dan minder goed overbrengen op anderen. Positieve Gezondheid blijft dan iets buiten jezelf.
Als je alle vragen beantwoord hebt, verschijnt er in het spinnenweb jouw gezondheidsoppervlak. Hierop kun je reflecteren door jezelf een aantal vragen te stellen:
- Wat valt op als je kijkt naar je gezondheidsoppervlak?
- Wat is voor jou belangrijk, wat zijn jouw dromen of drijfveren?
- Wat wil je veranderen of meer aandacht geven?
- Wat kan een eerste stap zijn?
- Is er iets wat je daarbij tegenhoudt?
- Wat of wie kan je helpen?
Sta vervolgens even stil bij de ervaring die jij heb met het spinnenweb. Komen er wellicht thema's boven die je niet had verwacht? Hoe ga je voornemens die je hebt gemaakt volhouden?
Dit spinnenweb kan jou handvatten geven als je in gesprek gaat met je arts of dokter. Het geeft jou inzicht in wat jij echt belangrijk vind.
Ben je zorgprofessional? Dan is het gewoonweg belangirjk om geregeld even stil te staan bij hou het met jouzelf gaat. Dat komt jou en je beroepsoefening ten goede.
Meer weten over Positieve Gezondheid en hoe je dit gedachtengoed kunt toepassen?
Via o.a. www.iph.nl kun je veel aanvullende informatie vinden.
Wil je het spinnenweb invullen kijk dan op: www.mijnpositievegezondheid.nl Je vind hier verschillende versies van het spinnenweb voor verschillende doelgroepen.
Wil je liever beeld en geluid bij de basisbeginselen van Positieve Gezondheid bekijk dan eens dit filmpje.
Hoe denk jij over Positieve Gezondheid? Laat het hieronder in de reacties weten.
Bronnen die zijn gebruikt voor bovenstaande tekst, in willekeurige volgorde: