Wat Annemiek opviel is dat beschermd wonen veel soberder is dan forensische zorg: “In de forensische zorg hebben ze veel geld. Daar kan en mag alles. Er is een zwembad, een sauna. Dat heeft beschermd wonen niet.” Een belangrijker verschil is dat bij beschermd wonen bewoners weinig gemotiveerd werden om iets te ondernemen. “Er was wel voldoende begeleiding en mogelijkheden voor individuele gesprekken. Ze informeerden regelmatig hoe het ging. Als je je niet goed voelde was er hulp, maar er was geen steun bij herstel, om iets op te bouwen. Ik had wel een begeleidingsplan, maar daar is heel lang niet naar gekeken.“

Wat Annemiek aan herstel heeft opgebouwd, heeft ze met eigen kracht bereikt. Omdat ze niet in de wereld van ggz wilde blijven, heeft ze geen dagbesteding bij Emergis gevolgd. Via een digitale databank heeft ze vrijwilligerswerk bij het Leger des Heils gevonden. Daar is ze drie jaar gebleven. Soms, als Annemiek een terugval had, kon ze even niet komen, maar daarna was ze altijd weer even welkom.

Motiveren en activeren

In de woonvorm werd gezamenlijk gegeten. Bewoners kookten zelf, maar er was geen hulp bij. Annemiek had wel hulp gewild om dingen te leren met koken. Ze heeft gezien hoe het met sommige medebewoners bergafwaarts is gegaan. “Er zijn mensen die stoppen met dagbesteding of die veel alcohol gaan drinken. Ze laten dat een beetje gebeuren. Leven en laten leven. Mensen willen zelf soms niks, maar ik vind dat de begeleiding dan wel meer kan doen on hen toch te motiveren en te activeren. Een beetje bemoeizorg mag wel.”

Drank is eigenlijk niet toegestaan in beschermd wonen, maar het wordt wel gedoogd. Iemand dronk veel. Annemiek vond het zelf al niet leuk, maar voor medebewoners met een verslavingsverleden moet het extra lastig geweest zijn om daarmee geconfronteerd te worden.

Annemiek woont inmiddels zelfstandig. Ze krijgt nog steeds begeleiding vanuit de woonvorm en kan meedoen aan activiteiten die daar georganiseerd worden. Soms doet ze dat. Er zijn tegenwoordig wel iets meer activiteiten dan een paar jaar terug: een koffieuurtje, samen wandelen. Emergis betaalt ook de sportschool voor cliënten.

De stap naar zelfstandig wonen

In mei 2022 kreeg Annemiek de sleutel van haar eigen appartement. “Binnen beschermd wonen zijn er mensen die blijven en mensen die doorstromen naar zelfstandig wonen. Ik wilde een volgende stap maken. Ik heb me ingeschreven bij de woningbouwvereniging en contact gezocht met Team Thuis.” Team Thuis begeleidt mensen die vanuit beschermd wonen of de opvang op zichzelf willen gaan wonen. Via Team Thuis kun je voorrang krijgen bij de toewijzing van een woning. Dat is om de doorstroming in de instellingen te bevorderen. Daarnaast regelt Team Thuis begeleiding. Zo heeft Annemiek rond de verhuizing een jaar lang ondersteuning gekregen van Hersteltalent. “Die ondersteuning was heel breed. Het ging over allerlei praktische zaken, maar we gingen ook wel in de stad koffie drinken en dan spraken we over wat ik nu verder met mijn leven wilde.”

Praktische ondersteuning kwam er ook van het Leger des Heils. Zij hielpen met de verhuizing en zorgden voor meubels en huisraad. Annemiek: “ik had na al die jaren leven binnen instellingen helemaal niets meer. Het Leger des Heils helpt vaker met dit soort trajecten. Eigenlijk kwam ik volgens de regels niet in aanmerking, maar ze hebben het toch voor me gedaan.”

Annemiek krijgt momenteel hulp vanuit verschillende instanties. Er is een ambulant team van de forensische zorg, een soort F-ACT, dat haar een keer in de week of veertien dagen opzoekt. “Het zijn vertrouwde mensen voor me, dat is prettig.” Ze krijgt huishoudelijke hulp, omdat ze het lichamelijk niet redt om het huis helemaal zelf schoon te houden. En ze krijgt intensieve begeleiding thuis (IBT) van hetzelfde team dat ze al kent vanuit beschermd wonen. De continuïteit van hulpverleners vindt Annemeik positief: ”Ik ken ze allemaal, dat is wel fijn. Ze vragen hoe het gaat, waar ik mee bezig ben, of ze me ergens mee kunnen helpen.”

Het forensische team en de mensen van IBT hebben soms contact met elkaar over concrete zaken zoals medicatie.”

Dreiging van Wlz

De intensieve begeleiding thuis betekent in principe één bezoek per week, maar dit kan opgevoerd worden naar drie keer in de week. Toch is een crisis niet altijd te vermijden. Annemiek: “Ik heb nog wel eens een opname van een paar weken gehad. Dan hoor ik stemmen die me vertellen dat ik dood moet. Een keer heb ik een overdosis medicijnen genomen. In de periode die daaraan voorafgaat voel ik me slecht, maar dan vraag ik al niet meer uit mezelf om extra hulp. Dan ben je juist geneigd zorg te mijden. Op dit moment heb ik wel meer begeleiding gevraagd, omdat ik juist gestart ben met een opleiding tot ervaringsdeskundige. Dat is voor mij een intensieve en spannende periode.”

Annemiek vraagt zich wel eens af of Emergis niet meer uren betaald krijgt dan dat zij begeleiding leveren. Helemaal precies is dat moeilijk te bepalen, want onder de begeleiding valt ook het app-contact dat ze met begeleiders heeft. Bovendien is de begeleiding ook 24/7 oproepbaar.

De toekenning voor intensieve begeleiding thuis gaat via de gemeente, want het is een Wmo-voorziening. Voor verlenging van de indicatie zijn iemand van de gemeente en iemand van Emergis samen bij haar op bezoek geweest. Annemiek kreeg een verlenging tot februari 2024. Maar de medewerker van de gemeente zei dat als dan nog intensieve zorg nodig is, ze maar moeten kijken naar de Wlz (Wet langdurige zorg). Annemiek is vastbesloten dat ze dat niet wil. Een Wlz-indicatie betekent levenslang. Annemiek kan zich voorstellen dat ze nog even IBT nodig heeft, maar hoopt dat in de toekomst ook af te kunnen bouwen. De dreiging van Wlz na februari 2024 maakt de toekomst onzeker. “Wat ik ook heel storend vind, is dat de beschikking over IBT naar mijn begeleiders vanuit beschermd wonen is gestuurd en niet naar mezelf. Officieel weet ik van niets.”

“Ze zien potentie in me”

De opleiding die Annemiek net gestart is, is een opleiding voor ervaringsdeskundige. Het wordt een dag school en twee dagen stage lopen bij Hersteltalent. Annemiek: Mijn eerste contact met Hersteltalent was toen iemand van hen bij beschermd wonen een presentatie gaf over de crisiskaart. Daarna hebben we contact gehouden. Mensen van Hersteltalent zien potentie in me. Dat is een nieuwe ervaring voor me.”